Επτά συνολικά οι πρεμιέρες αυτής της βδομάδας κι ανάμεσά τους δύο ελληνικές παραγωγές. «Σύμπτωμα» (2015) του Αγγελου Φραντζή και «The Republic» (2015) του Δημήτρη Τζέζα. Στην ταινία «Τέλος διαδρομής» (End of the tour) δε θα αναφερθούμε καν, γιατί η εταιρεία επέλεξε ως μέρα δημοσιογραφικής προβολής της τη μέρα της απεργίας. Εμείς απεργοσπάστες δε θα γίνουμε…
Κατά τ’ άλλα, στην «Αλκυονίδα» ξεκινά απόψε μεγάλο αφιέρωμα στο γαλλικό σινεμά. «Θησαυροί του γαλλικού κινηματογράφου» ο τίτλος του αφιερώματος με ημερήσιο εισιτήριο 5 ευρώ. Στο πλαίσιο του αφιερώματος προβάλλονται 20 σημαντικές ταινίες, εν είδει «ποτ πουρί» ρευμάτων κι εποχών. Προτείνουμε ασυζητητί – εάν δεν τις έχετε ήδη δει – την «Αταλάντη» (1934) του Ζαν Βιγκό και τη «Σκύλα» (1931) του Ζαν Ρενουάρ, ταινίες της δεκαετίας του ’30, που χρονολογικά εντάσσονται στον περίφημο «γαλλικό ποιητικό ρεαλισμό», που εμφανίζεται δειλά στις αρχές του ’30, γιγαντώνεται γύρω στο ’34 – ’35 ως αντανάκλαση της λαϊκής ελπίδας που πίστεψε κι εναπόθεσε την τύχη της στο Λαϊκό Μέτωπο και αργοπεθαίνει 2-3 χρόνια αργότερα, πνιγμένο στην απογοήτευση της αποκάλυψης του πραγματικού προσώπου της «αριστερής», σοσιαλιστικής κυβέρνησης, όταν αυτή κλείνει τα σύνορα στους δημοκρατικούς του Ισπανικού Εμφυλίου και ρίχνει τους Γάλλους κομμουνιστές ηγέτες στη φυλακή…
Πρεμιέρα απόψε κάνει η έβδομη ταινία του Γάλλου Ζακ Οντιάρ «Dheepan: Ο άνθρωπος χωρίς πατρίδα» (Dheepan), που τον περασμένο Μάη βραβεύτηκε με το Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών. Δεν είναι η πιο δυνατή ταινία του Οντιάρ, δεν πείθει ιδιαίτερα, μια που αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στην καθαρή μυθοπλασία και τον κοινωνικό ρεαλισμό, δημιουργώντας παρεξηγήσεις, θεωρήθηκε όμως επίκαιρη λόγω της κινητικότητας των προσφυγικών ρευμάτων. Μια οικογένεια «ταμίλ» προσπαθεί να επιζήσει σ’ ένα γκέτο του Παρισιού. Ο ήρωας της ιστορίας (μη επαγγελματίας ηθοποιός), πρώην παιδί – στρατιώτης στη Σρι Λάνκα, είναι γενναίος άνθρωπος που έχει δει πολλά. Έφυγε από τον Εμφύλιο και τις διώξεις με πλαστά χαρτιά και «δανεική» οικογένεια, τριών αγνώστων μεταξύ τους. Η Γαλλία τούς υιοθετεί ως οικογένεια και τους στέλνει να μείνουν σε ένα σάπιο προάστιο. Ο άνδρας δουλεύει φύλακας, η γυναίκα φροντίζει έναν άρρωστο και η «κόρη», καίτοι μεγάλη, πηγαίνει στην πρώτη τάξη του σχολείου, ενώ η ύπαρξή τους ελέγχεται από ένα είδος τοπικής μαφίας που εξαπολύει επιθέσεις και προκλήσεις. Η ταινία, που αναμειγνύει διαφορετικά είδη, βρίσκεται στο όριο κοινωνικού χρονικού, αισθηματικού μελοδράματος και θρίλερ. Το πλέγμα της φτωχό, η μυθοπλασία αναιρεί τη δυναμική ως προς το πολιτικό της στοιχείο, ενώ η συμπονετική ματιά του, προβλέψιμου εδώ, σκηνοθέτη πάνω στους άθλιους της γης μάλλον καταπραΰνει τις συνειδήσεις των «δυτικών»… (Δείτε εδώ το Trailer).
Τέλος, πρεμιέρα έχει και η ταινία animation για την προσχολική ηλικία και χωρίς διαλόγους «Τοσοδούλικα: Η κοιλάδα των χαμένων μερμηγκιών» (2013) (Minuscule: La vallee des fourmis perdues) των Τομάς Σζάμπο και Ελέν Ζιρό… (Δείτε εδώ το Trailer).
Κριτική: Τζία Γιοβάνη
Στην αίθουσα «Στούντιο» βγαίνει απόψε το ντοκιμαντέρ του Κώστα Βάκκα «Νταν Γεωργακάς», ένα γλαφυρά ακέραιο πορτρέτο του συμπαθέστατου Ελληνοαμερικανού, προοδευτικού διανοούμενου, τον οποίο πρωτογνωρίσαμε στην προγενέστερη ταινία του Βάκκα «Ταξισυνειδησία». Ο 77χρονος Γεωργακάς μεγάλωσε στην «Greektown» του Ντιτρόιτ, της Μέκκας της αμερικάνικης αυτοκινητοβιομηχανίας τη δεκαετία του ’40. Ασχολήθηκε συγγραφικά με την ιστορία του μεταναστευτικού προλεταριάτου στην Αμερική, τις συνθήκες εργασίας τους και τους μεγάλους συνδικαλιστικούς τους αγώνες. Χείμαρρος ειλικρίνειας, ο Γεωργακάς μιλά κύρια για τη θέση των Ελλήνων, το ρατσισμό που αντιμετώπισαν, τη στάση της παροικίας στα χρόνια της χούντας και για τον τότε ρόλο των αρχών, Εκκλησίας και ΑΧΕΠΑ. Μιλά και για τον εαυτό του…
Η ταινία – συμμετείχε σε πολλά φεστιβάλ και άρεσε ιδιαίτερα – βασίζεται κύρια στη γραμμική αφήγηση του Γεωργακά που εδώ κι εκεί «οπτικοποιείται» με κατατοπιστικά ντοκουμέντα αρχείου. Ανάμεσά τους η, βαθιά πίσω στο χρόνο, «έγχρωμη» παρέλαση του ΚΚ ΗΠΑ, εικόνες ακριβοθώρητες που χαράσσονται ανεξίτηλα στη μνήμη. Ο Γεωργακάς, συγγραφέας, ιστορικός, ποιητής και κριτικός κινηματογράφου δεν παραλείπει ν’ αναφερθεί – πέρα από τους συλλογικούς αγώνες κατά του ρατσισμού, του πολέμου και της δικτατορίας στην Ελλάδα, στη μεγάλη του αγάπη, μέσα από τα κείμενά του, στο περιοδικό «Cineaste», αλλά και στη διοργάνωση φεστιβάλ ελληνικού κινηματογράφου στη Νέα Υόρκη… Πολύ ενδιαφέρον. Μην το χάσετε!
Ο σημαντικότερος των σύγχρονων Ιταλών σκηνοθετών, Ματέο Γκαρόνε, δημιουργός των ταινιών παράδοξης πραγματικότητας μπολιασμένης με μη πραγματικότητα, «Gomorra» (2008) και «Reality» (2011), αποδεικνύεται από τους πλέον οραματιστές, κυριολεκτικά μπαρόκ δημιουργούς. Οσοι δε τον θεωρούσαν «νεορεαλιστή» θα βγουν από το σινεμά έκπληκτοι. Μεταξύ εφιάλτη και μαγείας κινείται «Το παραμύθι των παραμυθιών», διεθνής συμπαραγωγή με διεθνές καστ, ένα θαρραλέο στοίχημα που βασίζεται σε 3, από τα 50, παραμύθια του Ναπολιτάνου Τζιαμπατίστα Μπάζιλε (1575 – 1632), που στις αρχές του 1600 τα συνέλεξε, τα ξανάγραψε στα ναπολιτάνικα και τα συγκέντρωσε στο βιβλίο του «Cunto de li cunti», το οποίο δημοσιεύτηκε μετά το θάνατό του, το 1636. Λέγεται ότι ο Μπάζιλε ήταν μεγαλοφυΐα, με φαντασία αυθεντική, ολοκαίνουρια πολύχρωμη και πολύμορφη, διεγερμένη από τις αφηγήσεις γύρω από τη φωτιά… Τη συλλογή αυτή, ο αστός φιλόσοφος Μπενεντέτο Κρότσε όρισε ως «το ωραιότερο ιταλικό μπαρόκ βιβλίο, το πλουσιότερο και καλλιτεχνικότερο απ’ όλα των λαϊκών παραμυθιών». Τρεις ιστορίες – με μάγισσες, τέρατα και βασίλισσες – δεμένες μαζί, πάνω στο θέμα της κτητικής αγάπης. Ενα παραμύθι πλήρως ιταλικό και οικουμενικό, παιδικό και «καλλιεργημένο», περιπετειώδες και θεαματικό που οδηγεί στις βαθιές εμμονές του σκηνοθέτη. Βέβαια, κάθε απόπειρα αφήγησης ενός παραμυθιού του 1600 για ενήλικο κοινό συνιστά εκ προοιμίου «επικίνδυνη αποστολή».
Αστείρευτη μαγεία, σιγοψιθυρισμένη σαν ποίηση που απολαμβάνει κανείς για 135 λεπτά. Χωρίς άμεσες αναφορές, περικλείει μέσα της τη μισή ιστορία του σινεμά και της ζωγραφικής. Ο Γκαρόνε φέρνει σ’ ένα ανεξερεύνητο είδος για το ιταλικό σινεμά μια νότα θαυμαστής πρωτοτυπίας. Δράκοι της θάλασσας, ψύλλοι γίγαντες, τρομαχτικές μέγαιρες, ελκυστικές νεαρές. Ενα θαυμαστό ταξίδι στο σύμπαν μιας ολοκαίνουριας (εκπληκτική η δολοφονία του δράκου από τον δύτη βασιλιά), πολύχρωμης και πολύμορφης φαντασίας που σ’ αφήνει με το στόμα ανοιχτό μπροστά στο αδιαμφισβήτητο «παραστατικό» γούστο του δημιουργού.
Μια αγέλαστη βασίλισσα γιατί δεν απέκτησε παιδί, δυο γερασμένες αδελφές που εκμεταλλεύονται μια παρεξήγηση για να τραβήξουν την προσοχή του ερωτομανούς, πεινασμένου για φρέσκια σάρκα βασιλιά κι ένας ευγενής, που οργανώνει παράξενους αγώνες με έπαθλο την κόρη του, βασιζόμενος στο γεγονός ότι κανείς δεν θα περάσει τη δοκιμασία κι η κόρη του θα παραμείνει στον πύργο. Ο σκηνοθέτης μπορεί να προσεγγίζει με δημιουργική ελευθερία το κινηματογραφικό είδος του παραμυθιού, αλλά στο οπτικό φαντασιακό της ταινίας εγγράφεται και η παρουσία του προγενέστερου Γκαρόνε: Η λαχανιασμένη ανάσα των άγριων όντων, οι λαβύρινθοι του μυαλού, η προσπάθεια καθυπόταξης της ελευθερίας του άλλου, η μοναξιά, αναπόφευκτη μοίρα, συνοδεία συνεχούς χρήσης της μουσικής που στις σπουδαιότερες στιγμές σιωπά, απόλυτη σιωπή. Το αποτέλεσμα μοιάζει με καλειδοσκόπιο δυνατών και υποβλητικών εικόνων, με γαϊτανάκι ανθρώπινων συναισθημάτων και παρατήρησης πάνω στη φύση του έρωτα. «Ερωτας και θάνατος» στο σύμπαν της ταινίας συνιστούν εμμονές ζωτικής σημασίας.
Η κυκλική δομή της αφήγησης καταλήγει ολιστική κι αυτό εκπλήσσει, γιατί τα τρία παραμύθια γυρίστηκαν ξεχωριστά. Στη συγγραφή, στο κινηματογραφικό και το εικαστικό φαντασιακό του σκηνοθέτη ξεχωρίζει μια ύφανση μωσαϊκού, ενώ μέσα από έναν αρχετυπικό αφηγηματικό κώδικα των παραμυθιών προβάλλουν γνωστές θεματικές – η μεταμόρφωση του σώματος, το πάθος που τυφλώνει, η εξαπάτηση. Κάπου ειρωνική, κάπου ερωτική, κάπου ελαφριά, κάπου βαθιά η προσέγγιση του δημιουργού, παρασύρει και αναστατώνει με την ωμότητα, την οπτική της ενέργεια (η μονομαχία ανάμεσα στον δύτη και τον δράκο, τον δράκο και την πριγκίπισσα) και τη δύναμη των ακραίων συναισθημάτων (ο πατέρας αγαπά περισσότερο από την κόρη του τον γιγαντιαίο ψύλλο που εκτρέφει).
Ακόμα και ο θεατής που δεν θα θελήσει να αφεθεί στη μαγεία αυτού του φανταχτερού και πληβείου αριστουργήματος, δεν μπορεί παρά να παραδεχθεί ότι η ματιά του γυαλίζει μπροστά σε ένα τόσο εντυπωσιακά φανταστικό θέαμα, άσχετο που η καρδιά του μπορεί να μη συμμετέχει στη γιορτή. Αυτός βγαίνοντας από την αίθουσα θα μιλά μόνο για τέρατα, δράκοντες και χασμουρητά…
Με τους: Σάλμα Χάγιεκ, Τζον Ράιλι, Κρίστιαν Λις, Αλμπα Ρορβάκερ, κ.ά.
Παραγωγή: Ιταλία, Γαλλία, Μ. Βρετανία (2015)
