Από τη σύνθεση της αρχ. ελλην. πρόθεσης εκ και του ρήματος παιδεύω (=ανατρέφω τα παιδιά) < εκπαιδεύω =ανατρέφω από παιδική ηλικία < εκπαίδευση. Χρησιμεύει εναλλακτικά για την κλίμακα εννοιών που αποδίδονται στα γαλλικά και αγγλικά με τις λέξεις «education, enseignement…»
Ο όρος Εκπαίδευση, γενικά, δηλώνει τη διαδικασία της μετάδοσης και αφομοίωσης των γνώσεων, των μεθόδων και των συνηθειών, που αποτελούν το βασικό μέσο προετοιμασίας για τη ζωή και την άσκηση της κοινωνικής εργασίας. Η εκπαίδευση υπηρετεί τους κάθε φορά κοινωνικούς σκοπούς της αγωγής και της μόρφωσης: τι άνθρωπο θέλει να διαμορφώσει και διαπαιδαγωγεί η κοινωνία. Είναι μια διαδικασία που καθορίζεται από το επίπεδο της κοινωνικής ζωής, όχι μόνο των παραγωγικών δυνάμεων αλλά και των κοινωνικών σχέσεων, κι από τότε που θεσμοθετήθηκε μέσα στις οργανωμένες κοινωνίες έχει προφανή ταξικό χαρακτήρα. Μέσα στην εκπαίδευση αντικατοπτρίζονται αλλά και αναπτύσσονται οι αντιφάσεις που προκύπτουν από την κρίση του κοινωνικο-οικονομικού σχηματισμού (π.χ. από τη μια. η ανάπτυξη της επιστήμης κι οι δυνατότητες για απαλλαγή του ανθρώπου από το μόχθο κι από την άλλη ο περιορισμός της εκπαίδευσης των πολλών με την απαίτηση για διακριτική διαχείριση της επιστήμης σε όφελος της άρχουσας εκμεταλλευτικής τάξης). Το βέβαιο είναι ότι μέσα στο σχολείο οι νέοι άνθρωποι διαμορφώνουν μαζί με μια ορισμένη ανάπτυξη των ικανοτήτων τους και κοσμοαντίληψη και στάση ζωής, αναπαράγεται η κυρίαρχη ιδεολογία. Έτσι με τη θεωρία ότι το εκπαιδευτικό σύστημα είναι υπεράνω των τάξεων και της πολιτικής, η άρχουσα τάξη επιδιώκει ακριβώς να κρύψει ότι η εκπαίδευση και το κράτος είναι όργανα δικά της και να παρουσιάσει την πολιτική της συμφέρουσα για όλη την κοινωνία. Όμως, η πνευματική εκμετάλλευση είναι παρακολούθημα και μέσο της υλικής εκμετάλλευσης, υπογράμμιζε ο πρωτοπόρος παιδαγωγός Δημήτρης Γληνός. Όπου παρουσιάζεται προοδευμένη λαϊκή παιδεία, πήγασε από τη δυναμική επιβολή του λαού. Γι’ αυτό και το έργο του σχολειού κι ο αγώνας για αλλαγές στην εκπαίδευση δεν μπορεί παρά να συνδέεται με την πάλη των κοινωνικών τάξεων. Μια λαϊκή εκπαιδευτική μεταρρύθμιση δεν μπορεί να έχει άλλο κοινωνικό φορέα και πρόμαχο παρά τις κοινωνικές εκείνες τάξεις, που σαν αδικημένες συνειδητοποιούν καθαρά τα κοινωνικά προβλήματα και αγωνίζονται για την πραγματοποίηση κοινωνικών αλλαγών. Την πνευματική αδικία, όπως και την υλική, έχουν συμφέρον περισσότερο από όλους τους άλλους να την τινάξουν εκείνοι, που υποφέρουν περισσότερο από αυτή. Οι εργάτες, μαζί με τους αγρότες και τους μικροαστούς, όσο συνειδητοποιούν τα προβλήματά τους και αγωνίζονται για την εξύψωσή τους.[i]
