Ένα από τα λίγα ανεξερεύνητα μέρη του κόσμου (Πηγή: newscientist)
Σαν τεράστιοι πύργοι που ορθώνονται πάνω από το δάσος του Αμαζονίου, τα βραχώδη όρη Τεπούι, απομονωμένα από απότομους γκρεμούς εκατοντάδων μέτρων, αποτελούν ένα μοναδικό βιότοπο στις κορυφές και στον εσωτερικό τους λαβύρινθο σπηλαίων. Ανέγγιχτα για εκατομμύρια χρόνια φιλοξενούν ένα μυστικό κόσμο που έχει εξελιχθεί παράλληλα με τον περιβάλλοντα χώρο.
Τα αρχαία αυτά μυστικά σιγά-σιγά αποκαλύπτονται, χάρη στις αποστολές με επικεφαλής τον σπηλαιολόγο Francesco Sauro του Πανεπιστημίου της Μπολόνια. Η ομάδα του τερμάτισε μια δύσκολη εκστρατεία διάρκειας 40 ημερών σε μερικά από τα τελευταία ανεξερεύνητα σπήλαια του κόσμου. Η ομάδα εξερεύνησε τα «Imawarì Yeuta» στη Βενεζουέλα, τα οποία έχουν τουλάχιστον 22 χιλιόμετρα σηράγγων, το μεγαλύτερο γνωστό σύστημα σπηλαίων στο είδος του.
Τα συστήματα σπηλαίων μέσα στα Τεπούι είναι μοναδικά (Πηγή: newscientist)Οι σπηλιές είναι «ένας εντελώς διαφορετικός κόσμος», λέει ο Sauro. Οι τοίχοι χαλαζία έχουν συχνά μια περίεργη ροζ απόχρωση και οργανικά οξέα χρωματίζουν το νερό κόκκινο.
Τα σπηλαιοθέματα – σταλακτίτες και σταλαγμίτες – παίρνουν φανταστικές μορφές. Μερικά μοιάζουν με φουσκωτά σύννεφα καπνού, άλλα με πέτρινα μανιτάρια. Το πώς ακριβώς σχηματίζονται είναι ακόμα ένα μυστήριο.
Πολλά από τα ιδιόμορφα, άμορφα σπηλαιοθέματα που εμφανίζονται μόνο μέσα σε σπηλιές χαλαζίτη σχηματίζονται από αποικίες μικροοργανισμών που εργάζονται από κοινού για το βακτηριακό ισοδύναμο ενός ουρανοξύστη.
Τα σπηλαιοθέματα – σταλακτίτες και σταλαγμίτες – παίρνουν φανταστικές μορφές (Πηγή: newscientist)«Δεν είμαστε σίγουροι για το πόσο χρονών είναι αυτές οι σπηλιές», λέει ο Jo de Waele, γεωγράφος και χαρτογράφος στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια. «Δεν υπάρχει τίποτα που μπορούμε να χρονολογήσουμε στο εσωτερικό, είναι πολύ παλιά. Είναι πολύ παλιότερα από ότι περιμέναμε».
Τα σπήλαια είναι σα σεντούκια θησαυρού της φύσης, λέει ο de Waele. «Το υλικό προστατεύεται από τους εξωτερικούς παράγοντες. Δεν υπάρχει αέρας, δεν υπάρχει επιφανειακή διάβρωση». Τα σπήλαια Τεπούι έχουν προστατέψει τα περιεχόμενά τους για εκατομμύρια χρόνια. «Είναι απίστευτο».
«Ταξιδεύοντας στα Τεπούι είναι σαν να ταξιδεύεις πίσω στο χρόνο», λέει ο Sauro. Κάθε μία από τις αποστολές περιέχει νέες ανακαλύψεις. Το 2012 η ομάδα εντόπισε ένα νέο ορυκτό που ονομάζεται «rossiantonite». Η ομάδα έχει επίσης ανακαλύψει νέα είδη τυφλών ψαριών, καθώς και νέα βακτήρια.
Τώρα ο Sauro επικεντρώνεται στην καλύτερη κατανόηση του πως εξελίσσεται η ζωή σε αυτούς τους ανήλιους και αποκομμένους από τον υπόλοιπο κόσμο λαβύρινθους. Ο μόνος τρόπος εισόδου είναι ψηλά σε τοίχους ή βουνοκορφές, οι οποίες βρίσκονται ακόμα και σε υψόμετρο 3.000 μέτρων.
Ο μόνος τρόπος εισόδου είναι συνήθως από την κορυφή (Πηγή: newscientist)Τα Τεπούι απομονωμένα, φιλοξενούν μοναδικά είδη ζώων. Για παράδειγμα, το όρος «Roraima Tepui» είναι το μόνο γνωστό μέρος φιλοξενίας του βατράχου «Roraima», ένα μικρό αμφίβιο που στον κίνδυνο κουλουριάζεται σε μια μπάλα και κυλά μακριά από τον κίνδυνο.
O βάτραχος «Roraima» φιλοξενείται στα σπήλαια του όρους «Roraima Tepui» (Πηγή: wikipedia)Η πιο πρόσφατη αποστολή ήταν η έκτη του Sauro. Οι ανακαλύψεις της ομάδας δεν θα κυκλοφορήσουν μέχρι το Νοέμβρη, αλλά είναι πιθανό ότι θα είναι σε θέση να παρουσιάσουν στον κόσμο άλλο ένα άγνωστο είδος.
Τα μικρόβια που ζουν σε αυτές τις σπηλιές έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, λέει ο Hosam Zowawi, ένας κλινικός μικροβιολόγος από το Πανεπιστήμιο του Queensland της Αυστραλίας, ο οποίος εντάχθηκε σε δύο από τις αποστολές. «Οι σπηλιές περιέχουν χημικές ενώσεις και μικρόβια που δεν γνωρίζουμε».
Με τη σύγκριση αυτών των «παρθένων» βακτηρίων με τα σύγχρονα μικρόβια, ο Zowawi έχει ως στόχο να κατανοήσουμε καλύτερα πώς τα παθογόνα αναπτύσσουν ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά. «Ελπίζουμε ότι θα διευρύνει το βλέμμα μας σχετικά με το πώς εξελίχθηκαν τα βακτηρίδια αυτά», λέει.
Οι προκαταρκτικές αναλύσεις του έχουν ήδη δείξει αταξινόμητους τύπους βακτηρίων, αλλά είναι πολύ νωρίς ακόμη για να γνωρίζουμε ότι θα είναι χρήσιμο.
«Υπάρχουν ακόμα πολλά πράγματα να ανακαλυφτούν», λέει ο Sauro. Δεν είναι μόνο οι σπηλιές του χαλαζίτη και αυτά που κρύβονται στο εσωτερικό που κατανοούμε ελάχιστα, αλλά η κάθε μεμονωμένη σπηλιά μπορεί να είναι και πολύ διαφορετική. Καθένα από τα εκατοντάδες βουνά που σημαδεύουν το τοπίο, έχει σχηματιστεί και αναπτυχθεί ανεξάρτητα από τα άλλα. «Είναι σαν νησιά στον χρόνο». Ακόμη και αφού έχουν αποβιβασθεί, οι εξερευνητές αντιμετωπίζουν συχνά πρόσθετες προκλήσεις. «Υπάρχουν ρωγμές, φαράγγια και πραγματικά ανώμαλο έδαφος», λέει ο Sauro.
Καθοδηγείται από δορυφορικές εικόνες που ανιχνεύουν εισόδους στα σπήλαια στις κορυφές των Τεπούι, αλλά αυτές συχνά έχουν μπλοκαριστεί από βράχους και απαιτούν δύσκολη κατάβαση με σχοινιά. «Στις περισσότερες από αυτές, δεν υπάρχει πρόσβαση χωρίς αναρρίχηση», λέει Sauro. Αυτό όμως δεν τον πτοεί και σχεδιάζει ήδη την επόμενη αποστολή αργότερα αυτό το έτος.
