Αποκαλυπτικές οι περιγραφές των εργαζομένων στα Μεταλλεία
Η δουλειά τους είναι κάτι περισσότερο από δύσκολη. Χωμένοι μέσα σε στοές των τεσσάρων και πέντε χιλιομέτρων, με μοναδικό φωτισμό από τις λάμπες των Μεταλλείων και τους προβολείς των σκαπτικών μηχανημάτων και των φορτηγών, βγάζουν τον πολύτιμο βωξίτη, δουλεύοντας μέχρι και 7,5 ώρες στην κάθε βάρδια, 24 ώρες το 24ωρο.
Τη μάσκα τους δεν την αποχωρίζονται ποτέ, αν και καταγγέλλουν ότι πλέον τους παραχωρούνται υποδεέστερης ποιότητας ανταλλακτικά. Η σκόνη και ο καπνός από τα φουρνέλα που τρυπάνε το βουνό, κάνουν τον αέρα σκέτο δηλητήριο. Μεγάλοι ανεμιστήρες, στερεωμένοι στην είσοδο και σε σημεία της στοάς, τους κρατάνε στη ζωή.
«Οταν έχει προχωρήσει η στοά, οι ανεμιστήρες πάνε βάσει κυβικών που παράγουν αέρα. Γι’ αυτό γίνεται μελέτη, για να φτάσεις μέχρι ένα ορισμένο σημείο. Από εκεί και πέρα θέλει άλλον ανεμιστήρα ή να προσθέσεις εσωτερικά κάπου ανεμιστήρα ή να βάλεις εξωτερικά μεγαλύτερους», περιγράφουν οι εργαζόμενοι.
Ωστόσο, «σε πολλές στοές, που ανοίχτηκε κάποιο νέο άνοιγμα με την επιφάνεια (ξετρύπι) και υπάρχει μια κυκλοφορία του αέρα, η εργοδοσία κόβει τους ανεμιστήρες. Δηλαδή, αν θα δουλέψει ανεμιστήρας, δουλεύει μέσα στη στοά για λόγους οικονομίας και στην ουσία τραβάει από τη μια είσοδο της στοάς και το ρίχνει στις «πόστες», εκεί που δουλεύουν τα συνεργεία. Ομως, δεν είναι αρκετός, ούτε ποιοτικά ικανοποιητικός αυτός ο αέρας».
Πάνω από τα κεφάλια τους, σε απόσταση 2,5 μέτρων από το δάπεδο της στοάς, το βουνό σε «πλακώνει». «Αν έχεις κλειστοφοβία δεν κάνεις γι’ αυτή τη δουλειά», μας λένε και εξηγούν ότι η διάμετρος της στοάς σχετίζεται και με το κόστος της εξόρυξης. «Μικρότερες στοές σημαίνει λιγότερα φουρνέλα, λιγότερα καύσιμα, λιγότερα εκρηκτικά. Αρα, λιγότερος χρόνος και για άλλες εργασίες, που σημαίνει λιγότερα χρήματα και μεγαλύτερα κέρδη», αναφέρουν οι εργαζόμενοι, και παρατηρούν: «Μικραίνει τη στοά, χωράνε ίσα ίσα ο οδηγός με το φορτωτή»…
Κάθε στοά διακλαδώνεται σε περισσότερες, ανάλογα με την κατεύθυνση που σε οδηγεί το κοίτασμα του βωξίτη. Ετσι, σήμερα, μετά από οκτώ σχεδόν δεκαετίες εργασιών στα έγκατα του βουνού, έχει δημιουργηθεί ένα πολυδαίδαλο σύστημα Μεταλλείων, που σείεται κάθε φορά που «σκάνε» τα εκρηκτικά, για να πάει η εξόρυξη μερικά μέτρα πιο βαθιά στο κοίτασμα.
«Ρίχνουμε τέσσερις – πέντε μπαταριές φουρνέλων – «πόστες» ανά βάρδια, ενώ παλιότερα ρίχναμε το πολύ δύο», λένε οι εργαζόμενοι, και η περιγραφή συνεχίζει: «Οταν πέσουν τα εκρηκτικά και καθαρίσουν κάπως οι σκόνες και οι καπνοί, πιάνουν δουλειά οι φορτωτές και τα φορτηγά υπογείων, που γεμίζουν με βωξίτη ή με στείρα – ασβεστόλιθο».
«Σε μια θέση («πόστα») μπορεί να δουλεύουν και τρία και τέσσερα μηχανήματα», μας λένε, και εξηγούν: «Δηλαδή, μπορεί να δουλεύουν δύο φορτωτές, ο ένας να είναι κύριος, να φορτώνει τα δύο φορτηγά υπογείων κι ένας τρίτος να μαζεύει το υλικό που έχει διασκορπιστεί από την έκρηξη και να το ρίχνει στη θέση που φορτώνει ο κύριος φορτωτής. Μπορεί να είναι ένας ή δύο ή και τρεις φορτωτές».
Κι όλα αυτά, σε λίγα μόνο τετραγωνικά, με την καμπίνα του φορτωτή «να ξύνει πολλές φορές από πάνω», όπως περιγράφουν οι εργαζόμενοι. Τέτοια μεγάλη συγκέντρωση ανθρώπων και μηχανών σε τόσο λίγη έκταση, δείχνει την εντατικότητα της δουλειάς από τη μια και αυξάνει τον κίνδυνο για ατυχήματα από την άλλη.
Σε όλες τις φάσεις της εξόρυξης και της μεταφοράς, μέχρι το μετάλλευμα να φορτωθεί στα πλοία, στο εμπορικό λιμάνι της Ιτέας, απασχολούνται σήμερα περίπου 280 εργαζόμενοι. Από αυτούς, οι 170 είναι εργατοϋπάλληλοι της παλιάς ιδιοκτήτριας εταιρείας, 40 είναι πρώην εργαζόμενοι σε εργολάβους, που ενσωματώθηκαν στο προσωπικό της εταιρείας μετά την εξαγορά και άλλοι 70 εργάζονταν ήδη για τα ΕΛΜΙΝ και μεταφέρθηκαν στη Φωκίδα από τις άλλες μεταλλευτικές δραστηριότητες που ανέπτυσσε στη Φθιώτιδα.
Από όλους αυτούς, οι 75 περίπου στελεχώνουν τις βάρδιες μέσα στις στοές. Αλλοι 70 ιδιοκτήτες ΔΧ φορτηγών απασχολούνται με συμβάσεις στη μεταφορά του μεταλλεύματος προς την ΠΕΣΙΝΕ και το λιμάνι της Ιτέας.
Στην προσπάθειά της να μειώσει το κόστος της εξόρυξης, η εταιρεία άρχισε μειώσεις μισθών. Στο παλιό προσωπικό, όπως καταγγέλλεται, οι μειώσεις αυτές γίνονται αυθαίρετα και συνοδεύονται από άλλες περικοπές, όπως στα κουπόνια για την αγορά τροφίμων, που δίνονταν στους εργαζόμενους από την προηγούμενη εργοδοσία, αντί για αυξήσεις στους μισθούς.
«Οι μειώσεις εφαρμόστηκαν σε όλους τους παλιούς εργαζόμενους. Αλλά σε όσους συμμετείχαν σε απεργίες, ή διαδήλωναν, γύρω στα 45 – 50 άτομα, έκανε μεγαλύτερες μειώσεις, από 200 έως 400 ευρώ. Σε συνάδελφους που δεν είχαν επαφή με το σωματείο, η εργοδοσία έκανε τη μικρότερη μείωση, δηλαδή τους έχει κόψει 50 – 70 ευρώ», λένε οι εργαζόμενοι.
Σε όσους κάνουν υπερωρίες, ειδικά τα Σαββατοκύριακα, τους δίνει μπόνους ή δεν τους κόβει από το μισθό, σε αντίθεση με τους υπόλοιπους που τους χαντακώνει. Τα ρεπό γι’ αυτές τις εργασίες είναι πολυτέλεια. Δεν δίνονται, ή δίνονται σε «εκλεκτούς», ίσως «μαύρα», όπως καταγγέλλουν οι εργαζόμενοι.
Τα μέτρα αυτά προαναγγέλθηκαν από την εργοδοσία από τις πρώτες κιόλας συναντήσεις που είχε με τους εργαζόμενους, όταν ανέλαβε την επιχείρηση. Οπως έλεγε, «θα τρέξω τα Μεταλλεία με το δικό μου τρόπο»… Γρήγορα, οι εργαζόμενοι κατάλαβαν στην πράξη τι σημαίνει αυτό. Τους τελευταίους μήνες, οι συνθήκες δουλειάς και αμοιβής χειροτερεύουν, ενώ πληθαίνουν οι καταγγελίες για τα ελλιπή μέτρα ασφάλειας μέσα στις στοές.
Σε πολλές περιπτώσεις, όταν σκάσουν τα φουρνέλα για να προχωρήσει σε βάθος η στοά, πρέπει να απομακρυνθούν από το σημείο εκείνο όλα τα ετοιμόρροπα – ασταθή πετρώματα (ξεσκάρωμα) για να συνεχιστεί η εργασία. Η εταιρεία έχει εγκαταλείψει το μόνο σίγουρο, μηχανικό, «ξεσκάρωμα», με εξειδικευμένα μηχανήματα, που πλέον παρόπλισε και τους χειριστές είτε τους απέλυσε είτε τους έβαλε σε πιο «παραγωγικά» μηχανήματα. Αυτή η εργασία πλέον γίνεται μόνο χειρωνακτικά, όπως πριν από 50 χρόνια, με τεράστιους κινδύνους για το προσωπικό.
Το μηχανικό «ξεσκάρωμα», με ειδικά σκαπτικά εργαλεία, διασφάλιζε ότι μεγάλοι όγκοι χώματος και πέτρας που κρέμονταν από την οροφή, θα αποκολλούνταν. Ετσι, μειώνονται οι κίνδυνοι να πλακώσουν τη βάρδια που δουλεύει στη στοά, ή να της αποκόψει το δρόμο προς την έξοδο. Το χειρωνακτικό «ξεσκάρωμα» ολοκλήρωνε τη δουλειά και εντόπιζε ακόμα και εκείνα τα επίφοβα σημεία, που δεν φαίνονταν με το μάτι.
«Πέρα από την κάπνα, αυτό που σε τραυματίζει άμεσα είναι η πτώση οροφής», λένε οι εργαζόμενοι, και συνεχίζουν: «Η κάπνα μακροπρόθεσμα θα σου αφήσει κατάλοιπα, αλλά αυτό που θα σε σκοτώσει ή θα σε τραυματίσει είναι η οροφή που θα πέσει. Οταν δεν την εξασφαλίζεις, οι κίνδυνοι μεγαλώνουν». Οπως καταγγέλλουν, δεν είναι μόνο το «ξεσκάρωμα» που γίνεται με πλημμελή τρόπο. Και η στερέωση της οροφής γίνεται με υποδεέστερα ποιοτικά υλικά και με τρόπο που δεν εξασφαλίζει τους εργαζόμενους.
«Δε σώζεσαι, και μέσα σε μηχάνημα να είσαι αν φύγει αυτό το κομμάτι της οροφής δεν την γλιτώνεις», καταγγέλλουν οι εργαζόμενοι, και διηγούνται το εξής περιστατικό: «Πρόσφατα, στο «54 χλμ.» (σ.σ. όνομα στοάς, από την τοποθεσία στην οποία βρίσκεται), έφυγε ένα κομμάτι βωξίτη από πάνω και πλάκωσε ένα μηχάνημα, το χάλασε. Η εταιρεία το φόρτωσε σε δικό της φορτηγό, το μετέφερε στη Λαμία στις δικές της εγκαταστάσεις για να μη φανεί εδώ, δηλαδή να μην πάει στις κεντρικές εγκαταστάσεις και το δουν και αρχίσουν και λένε»…
«Οταν δεν «ξεσκαρώνεις» και δε βάζεις «ρομπόλ» (σ.σ. καρφιά οροφής, που χρησιμοποιούνται για τη στερέωσή της, για το βίδωμα σε πιο στέρεη βάση), όταν δηλαδή παρακάμπτεις κάποιες φάσεις της εργασίας, τότε λογικό κι επόμενο είναι να μη ρίχνεις δύο «πόστες», αλλά να ρίχνεις πέντε ή έξι. Τρυπάς, γεμίζεις, ρίχνεις. Ξεμπαζώνει ο φορτωτής, ξανατρυπάς, γεμίζεις, ρίχνεις. Αρα, συντομεύεις το χρόνο της εξόρυξης και ταυτόχρονα ρίχνεις υπέρμετρα το κόστος», λένε οι εργαζόμενοι.
Πολλοί εργαζόμενοι εξέφρασαν ανοιχτά από την αρχή τους φόβους τους για τους κινδύνους που κρύβουν η εντατικοποίηση της δουλειάς και η ελάττωση των μέτρων ασφάλειας.
«Εξέφρασαν φόβους, είπαν δεν μπορώ να δουλέψω, άλλαξέ μου θέση, άλλαξέ μου εργασία. Και όσοι εξέφρασαν αυτούς τους φόβους ή όσα παιδιά πάθανε ατύχημα, εφτά τους τελευταίους μήνες, και πλέον φοβόντουσαν να μπουν μέσα, τους έστειλε στο σπίτι τους. Αυτά ήταν τα κριτήρια με τα οποία έγιναν οι πρώτες απολύσεις, που ήταν και μέσα από τα υπόγεια», καταγγέλλουν οι εργαζόμενοι, και συμπληρώνουν ότι και η προηγούμενη διοίκηση είχε ξεκινήσει να κάνει μια «αξιολόγηση», με προφανή στόχο να καταλήξει και αυτή σε απολύσεις.
Για να μεγιστοποιήσει την απόδοση των Μεταλλείων, η εταιρεία επέστρεψε σε στοές που θεωρούνταν «ξοφλημένες» από τους εργαζόμενους. «Εμάς μας έχει κινήσει την περιέργεια γιατί με τον τρόπο που κάνει εξόρυξη στην ουσία τι κάνει, κόβει τις κολόνες (σ.σ. σημεία στο εσωτερικό της στοάς που συγκρατούν την οροφή), αυτές που είχαμε αφήσει εμείς, σε πολλά κοιτάσματα παλιά που ήταν κλεισμένα», λένε. Σύμφωνα με πληροφορίες, το 70%-80% του βωξίτη που θα εξορύξει το 2016 θα είναι από τέτοιες στοές!
Υπάρχουν όμως κι άλλα που κάνουν τα Μεταλλεία στοές του τρόμου για όσους εργάζονται σ’ αυτά. Για παράδειγμα, όπως καταγγέλλουν οι εργαζόμενοι, τα εκρηκτικά τα κουβαλάνε με ένα αυτοκίνητο 4Χ4, «500 κιλά εκρηκτικά πάνω σε μια καρότσα, χωρίς μόνωση, χωρίς τίποτα. Πάνε με τα καλώδια 100 μέτρα μακριά, στρίβουν σε ένα εγκάρσιο κάπου, γίνεται η έκρηξη και φεύγουν με το 4Χ4.
Ολα αυτά απαγορεύονται αυστηρά από τη μεταλλευτική νομοθεσία. Μάλιστα, στην ΕΛΜΙΝ είχαμε θρηνήσει και νεκρό συνάδελφο από κάποιο παρόμοιο περιστατικό. Τα έχει επισημάνει όλα αυτά η Επιθεώρηση Μεταλλείων (ελεγκτικός μηχανισμός), αλλά ήρθε μετά από τέσσερις μήνες σχεδόν και βρήκε ακριβώς τα ίδια. Δηλαδή, δεν έχουν λάβει υπόψη τους την έκθεση που κάνανε με τα μέτρα ασφαλείας»…
Ομως, ούτε στα μηχανήματα γίνονται επαρκείς έλεγχοι στους καταλύτες, για να διασφαλίζεται ότι δεν θα πνιγεί κανείς από τις αναθυμιάσεις. «Δουλεύουν τέσσερις φορτωτές σε ένα μέρος. Αν σ’ αυτά τα πράγματα δεν λειτουργεί σωστά ο καταλύτης, όσα μηχανήματα (σ.σ. ανεμιστήρες) και να έχεις για να σου σπρώχνουν τον αέρα έξω, δεν κάνουν τίποτα. Αναπνέεις μόλυβδο κανονικά.
Για τους ελέγχους του αέρα μέσα στις στοές, απλώς έχουν κάποια μηχανήματα φορητά, τα κουβαλάνε μαζί τους και μετρούν την ταχύτητα του αέρα, τη ροή, αν έχει μονοξείδιο, διοξείδιο, μετρούν τέτοια πράγματα. Αλλά η εταιρεία σταματάει τα μηχανήματα και τις εργασίες για να μην έχουν υψηλές μετρήσεις. Και το γραφείο ασφαλείας το έχουν ευνουχίσει. Του λένε «βγάλε μου πρόγραμμα πότε, ποια ημερομηνία θα πας σε κάθε στοά». Αρα έτσι δε γίνεται έλεγχος. Ξέρουν από την προηγούμενη, έχουν ενημερώσει, «σήμερα θα έρθει το γραφείο ασφαλείας. Θα μπει ο φορτωτής αυτός που δεν πετάει καπνό πολύ, που είναι πιο καινούργιος»»…
