Το Ταινιόραμα 2016 σηκώνει απόψε τη φετινή του αυλαία στο «Άστυ» της οδού Κοραή 4 όπως κάθε άνοιξη και θα διαρκέσει από τις 12 Μάη έως και τις 6 Ιούλη. Οκτώ βδομάδες, 56 μέρες, 168 ταινίες, 3 διαφορετικές ταινίες κάθε μέρα με εισιτήριο 7 ευρώ (μειωμένο 6) ή με κάρτα 45 ευρώ για το σύνολο των ταινιών. Σε ό,τι αφορά το λεπτομερές ωράριο προβολών θα πρέπει να επικοινωνήσετε με τον κινηματογράφο στους αριθμούς 210.3214.998 και 210.3221.925.
Το 1950 το αριστούργημα του Κουροσάβα «Ρασομόν» βραβεύεται με τον «Χρυσό Λέοντα» στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας. Από την επόμενη χρονιά, ξεκινά μια πραγματική μεταπολεμική αναγέννηση του ιαπωνικού κινηματογράφου με τον Κουροσάβα (και τον Κινοσίτα) επικεφαλής του μεταπολεμικού ουμανισμού και ταυτόχρονα δείχνοντας ενδιαφέρον στην ενσωμάτωση στοιχείων της ξένης φιλμικής στιλιστικής στον ιαπωνικό κινηματογράφο μέσα από πειράματα σε επίπεδο τεχνικής. Το 1952, ο Κουροσάβα κάνει μια από τις καλύτερες ταινίες του «Ο καταδικασμένος», όπου διερευνά σχεδόν κάθε δυνατότητα του μέσου του κινηματογράφου, εικονογραφώντας τη σχετικά απλή του ιστορία. Ένας ηλικιωμένος γραφειοκράτης μαθαίνει ότι του απομένουν έξι μήνες ζωής και τότε συνειδητοποιεί ότι δεν έκανε τίποτα στη ζωή του που να του προσφέρει μηδαμινή ελπίδα προσωπικής αθανασίας. H μακρά και ποικίλη ταινία ελίσσεται και ξετυλίγεται, εναλλάσσει διάθεση, πηγαίνει από το παρόν στο παρελθόν, από τη σιωπή σε εκκωφαντικό θόρυβο. Η μεγαλύτερη επιτυχία βρίσκεται στην αναζωογόνηση της φιλμικής του τεχνικής. Η ταινία «Ο καταδικασμένος» περικλείεται στο Ταινιόραμα 2016 και προβάλλεται μαζί με άλλες 2 ταινίες του Κουροσάβα αύριο Παρασκευή 13 Μάη.
Η Τρίτη 17 Μάη είναι μέρα σκανδιναβικών αριστουργημάτων. Δυο τυπικά δείγματα της σκανδιναβικής κινηματογραφίας. Πρώτη, η «Γερτρούδη» (1964), η ύστατη ταινία του Δανού Καρλ Τέοντορ Ντράγιερ, μεταφορά στην οθόνη του θεατρικού του Γιάλμαρ Σέντερμπεργκ, που ο σκηνοθέτης γύρισε στα 75 του. Το πιο εσωστρεφές έργο του Ντράγιερ, η κατάληξη, αν όχι η κορωνίδα της αισθητικής του. Είναι δύσκολο να βρει κανείς μια ιστορία ψάχνοντας στην ταινία που μοιάζει κενή, ανιαρή και άχρηστη. Μέσα από τη φτώχεια των γεγονότων όμως προβάλλει σταδιακά ο διαλογισμός της Γερτρούδης πάνω στο νόημα της δικής της ζωής αλλά κι εκείνος του Ντράγιερ, γενικά πάνω στο νόημα της ζωής. Η ταινία προτείνει τη θυσία ως εξύψωση και το λυτρωτικό πόνο ως μορφή αγάπης. Αυτό που λέγεται στην ταινία μετρά περισσότερο από ό,τι γίνεται…
Δεύτερη ταινία της ίδιας μέρας το αριστούργημα «Κραυγές και ψίθυροι» (1972) του μεγάλου Σουηδού σκηνοθέτη Ινγκμαρ Μπέργκμαν. Αυτό το ιδιαίτερα στιλιζαρισμένο φιλμ για τη φύση και την ώρα του θανάτου, είναι μια δουλειά βασανιστικής ομορφιάς, στην οποία η πραγματικότητα, η μνήμη και η φαντασία γίνονται ένα. Στα φθινοπωρινά τοπία της εκπληκτικής φωτογραφίας του Σβεν Νίκβιστ κινούνται οι διαπροσωπικές σχέσεις τεσσάρων γυναικών που ο θάνατος τις έφερε εκεί σε ένα όμορφο σπίτι στις αρχές του 1900. Η μια αδελφή πεθαίνει αργά και βασανιστικά από καρκίνο, οι δυο άλλες αδελφές, παντρεμένες επέστρεψαν στο πατρικό αναμένοντας το τέλος της άρρωστης, ενώ η τέταρτη γυναίκα είναι η παραμάνα. Μυστηριώδης, αινιγματική και έντονη η ταινία είναι κατασκευασμένη σαν ένα ονειρόδραμα του Στρίντμπεργκ αλλά είναι και μπεργκμανική πεμπτουσία, μια λαμπρή απόσταξη των στιλιστικών και θεματικών του εμμονών.
Το «Στούντιο» (τηλ. 210.8640.054) και ο θερινός «Ζέφυρος» (τηλ. 210.3462.677) φιλοξενούν την τρέχουσα βδομάδα τρεις κλασικές ασπρόμαυρες ταινίες του Ρομπέρτο Ροσελίνι με πρωταγωνίστρια την Ινγκριντ Μπέργκμαν. «Στρόμπολι, η γη του Θεού» (1950), «Ταξίδι στην Ιταλία» (1954) και «Ευρώπη 51» (1952).
Όσο για τις πρεμιέρες τίποτα το εξαιρετικό, αλλά με τρεις έντονες ελληνικές παρουσίες. Το ντοκιμαντέρ του Μένιου Καραγιάννη «33.333 Η Οδύσσεια του Νίκου Καζαντζάκη» (2016), το επίσης ντοκιμαντέρ «This is not a coup» (2016) του Αρη Χατζηστεφάνου και το βιογραφικό ντοκιμαντέρ του Σταύρου Ψυλλάκη «Το μέσα φως» (2015)…
Κριτική: Τζία Γιοβάνη
Υπήρξε μια εποχή που το όνομα του Ατόμ Εγκογιάν ηχούσε κάπως σαν υπόσχεση για ένα σινεμά αντίστασης, απόκλισης και «εκτροχιασμού» ως προς τις επιταγές της αμερικανικής κοινωνίας και της κινηματογραφικής βιομηχανίας του Χόλιγουντ. Τα τελευταία όμως χρόνια, ο Καναδός σκηνοθέτης (που γεννήθηκε στο Κάιρο το 1960 από Αρμένιους γονείς) αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στο Χόλιγουντ και το ανεξάρτητο σινεμά, αλλά φαίνεται να κουράζεται να βρει τη θέση του, να εντοπίσει τη ματιά του και την παγωμένη εγκεφαλικότητά του, υπό την οποία καλλιεργούσε τη συγκίνηση και τη μετέτρεπε σε ένα πραγματικό πεδίο έντασης. Η τελευταία του ταινία είναι ένα ακόμα φιλμ για το Ολοκαύτωμα και διαδραματίζεται σε χρόνο σημερινό. Είναι η ιστορία μιας εκδίκησης που κρατιέται ζεστή για 70 ολόκληρα χρόνια.
Ο Σεβ Γκούτμαν (Κρίστοφερ Πλάμερ), καλοστεκούμενος ενενηντάρης Εβραίος που πάσχει από γεροντική άνοια, είναι ένοικος μιας ιδιωτικής κλινικής γηροκομείου για Εβραίους κοντά στη Νέα Υόρκη. Εκεί ζει και ο συνομίληκός του Μαξ (Μάρτιν Λάνταου), που κινείται πάνω σε αναπηρικό καροτσάκι. Σεβ και Μαξ μοιράζονται ένα τραγικό παρελθόν, είναι και οι δυο επιβιώσαντες της φρίκης του ναζιστικού Αουσβιτς. Ο Μαξ ζητά από τον Σεβ – που μόλις χήρεψε – να εκδικηθεί και για τους δυο τους και τις οικογένειές τους που εξολοθρεύτηκαν στο στρατόπεδο θανάτου. «Εσύ είσαι ο μοναδικός που μπορείς ακόμα να αναγνωρίσεις τον άνθρωπο που εξόντωσε τις οικογένειές μας. Πρέπει να τον βρεις και να τον σκοτώσεις», του ζητά μέσα από μια επιστολή εκδικητή με λεπτομερείς οδηγίες, ώστε να βρει το βασανιστή τους, που έφτασε πριν 70 χρόνια στην Αμερική και κρύβεται κάτω από το ψεύτικο όνομα Ρούντι Κουρλάντερ. Ο Μαξ είχε κάποτε συνεργαστεί με τον Βίζενταλ στο κυνήγι των ναζιστών εγκληματιών που κρύβονται κάτω από ψεύτικη ταυτότητα. Τώρα ακινητοποιημένος, αναθέτει στον Σεβ την αποστολή να βρει το δήμιο του Αουσβιτς. Ο Σεβ, συγκεχυμένος μέσα στην άνοια αλλά αποφασισμένος από τον πόνο, αρχίζει να ξεδιαλύνει τα πράγματα μελετώντας την επιστολή του Μαξ, όπου το ταξίδι είναι σχεδιασμένο και τα βήματα επεξηγούνται. Τέσσερις είναι οι «ύποπτοι» που πρέπει να διερευνήσει, αλλά ένα το καθοριστικό χτύπημα για να κλείσει μια για πάντα με το παρελθόν. Σε αυτό το οπτικό επίπεδο κινείται το θρίλερ του Ατόμ Εγκογιάν, στο οποίο τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται. Γιατί ο επιβιώσας του Ολοκαυτώματος, που δεσμεύεται για το ταξίδι εκδίκησης του παρελθόντος, ξεχνά σε τακτά διαστήματα, λόγω γεροντικής άνοιας, γιατί δεσμεύτηκε.
Η ταινία είναι ένα γεροντικό θρίλερ για τη μνήμη, που επαναβεβαιώνει τα τυπικά στοιχεία του σινεμά του Εγκογιάν, ξεκινώντας από την προσοχή που ο σκηνοθέτης δείχνει στη δομή, τύπου παζλ ή λαβύρινθου. Μια δομή που παράγει μια έξυπνη προϋπόθεση, η οποία διαψεύδεται κατόπιν, στον επίλογο, και αφήνει τον θεατή με την επιθυμία του για συνέπεια. Γιατί μια λέξη και μια εικόνα διακόπτουν ξαφνικά τη διαδικασία κατασκευής νοήματος και αναιρούν το έργο που επιτελέστηκε μέχρι τούδε, προκαλώντας μια κίνηση επανεκτίμησης της ιστορίας, που αναγγέλλει κάτι αδιανόητο έως εκείνη τη στιγμή.
Με τους: Κρίστοφερ Πλάμερ, Μάρτιν Λάνταου, Μπρούνο Γκαντζ κ.ά.
Παραγωγή: Καναδάς, Γερμανία (2015)
Είναι η πρώτη ταινία του Μεξικανού σκηνοθέτη Μισέλ Φράνκο στην αγγλική γλώσσα. Το θέμα της δύσκολο, ενοχλητικό, σε τόνους στεγνούς. Ο Φράνκο μοιάζει να αρέσκεται σε ένα σινεμά αφιερωμένο σχεδόν αποκλειστικά στα σωματικά και ηθικά βασανιστήρια των χαρακτήρων του. Εδώ ο σκηνοθέτης κινηματογραφεί με προβοκατόρικο τρόπο τη σωματική κατάπτωση, με αποτέλεσμα η πεσιμιστική αυτή ταινία, χωρίς μουσική, να σοκάρει απογυμνωμένη, αργή και ωμή… Και ειλικρινά είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς πού το πάει ο σκηνοθέτης.
Στην ταινία κυριαρχεί η φιγούρα του μυστηριώδους, επίπεδου και ψυχρού χαρακτήρα Ντέιβιντ, ενός εξειδικευμένου νοσοκόμου στην παρηγορητική φροντίδα ασθενών σε τελευταίο στάδιο που φθάνουν στο τέλος της ζωής τους και πεθαίνουν κάτω από το απαθές και παγωμένο βλέμμα του, που δημιουργεί δήθεν μια επίφαση σχέσης. Στο δεύτερο μέρος κι όσο ξετυλίγεται το φιλμ ανακαλύπτουμε έναν άλλο άνθρωπο, που προσπαθεί να ξεχάσει το παρελθόν και να συνεχίσει να αφιερώνεται στους άλλους… Ηδονοβλεπτικό και νοσηρό το θέμα, με φυσική υποβάθμιση των ανθρώπων, ένας ψευδο – ριζοσπαστισμός δοσμένος με πλάνα σεκάνς… Κι όλα αυτά για ποιο λόγο; Ένα άδειο κέλυφος μιας βρώμικης ταινίας.
Με τους: Τιμ Ροθ, Σάρα Σάδερλαντ, Ρόμπιν Μπάρτλετ, κ.ά.
Παραγωγή: ΗΠΑ, Μεξικό, Γαλλία (2015).
