Ο Μάνος Λοΐζος υπήρξε όχι μόνον εμπνευσμένος μελωδός, αλλά και συνειδητοποιημένος διανοούμενος, ο οποίος τοποθετούσε πάντα τη δουλιά του απέναντι στα κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα της εποχής του. Με το τραγούδι και τη στάση ζωής του, έπαιρνε θέση απέναντι στην καταπίεση, στην αδικία, στον κοινωνικό ρατσισμό. Στρατευμένος δημιουργός, ταγμένος στη μαρξιστική, κομμουνιστική ιδεολογία, έκανε όπλο το ανεξάντλητο ταλέντο του, στον αγώνα του για έναν καλύτερο κόσμο. «Το πιο σπουδαίο είναι ότι η στρατευμένη τέχνη είναι ένας ελάχιστος φόρος τιμής στις χιλιάδες των φτωχών παιδιών που πεινάνε, αγωνίζονται και σκοτώνονται καθημερινά», έλεγε.
Γεννημένος το 1937 στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, ο Μάνος Λοΐζος είχε την πρώτη του επαφή με τη μουσική, στην αρχή μέσω του βιολιού και στη συνέχεια μέσω της κιθάρας και του πιάνου. Στην Αθήνα έρχεται στα μέσα της δεκαετίας του ’50 για σπουδές (αρχικά στη Φαρμακευτική Σχολή και αργότερα στην Εμπορική), αλλά τις παρατάει για τη μεγάλη του αγάπη, τη μουσική. Αν και σχεδόν αυτοδίδακτος στις αρχές του ’60 φτιάχνει τα πρώτα του τραγούδια. Εμπνευσμένος από το «Τραγούδι του Δρόμου» του Λόρκα, που το βρίσκει στο περιοδικό «Επιθεώρηση Τέχνης» (σε μετάφραση του Νίκου Γκάτσου), το μελοποιεί και στις αρχές του ’62 κυκλοφορεί τον πρώτο του (μικρό) δίσκο, με ερμηνευτή τον Γιώργο Μούτσιο. Οπως πολλοί νέοι καλλιτέχνες της εποχής, ο Λοΐζος γίνεται ενεργό μέλος του «Συλλόγου Φίλων Ελληνικής Μουσικής» και αναλαμβάνει τη διεύθυνση της Χορωδίας του ΣΦΕΜ στην παράσταση της «Ομορφης Πόλης» του Μ. Θεοδωράκη στο «Παρκ» (1962). Ενα χρόνο αργότερα, διευθύνει τη χορωδία στην παράσταση των Χατζιδάκι – Θεοδωράκη «Μια πόλη μαγική» (την ορχήστρα διευθύνει ο Χρήστος Λεοντής), όπου οι δύο νέοι συνθέτες παρουσιάζουν και κάποια δικά τους τραγούδια. Το 1964, ο ΣΦΕΜ διοργανώνει την πρώτη κοινή συναυλία των Μ. Λοΐζου – Χρ. Λεοντή, στο «Ακροπόλ», με τραγούδια τους σε στίχους Μάνου Ελευθερίου, Φώντα Λάδη και Μάρως Λήμνου – Λοΐζου . Τα έσοδα από τη συναυλία διατίθενται στο Δ΄ Πανσπουδαστικό Συνέδριο.
Σε μια εποχή που έπρεπε να αποφασίσεις …με ποιους θα πας και ποιους θ’ αφήσεις, ο Μάνος Λοΐζος παράλληλα με το δρόμο της μουσικής επιλέγει και το δρόμο του αγώνα, την ενασχόληση με τα κοινά. Το έργο του ανδρώνεται μέσα στη δεκαετία του ’60, των Λαμπράκηδων, των συνεχών διαδηλώσεων για 114, των δυναμικών φοιτητικών, εργατικών, κοινωνικών και πολιτικών αγώνων. Τα τραγούδια που γράφει εκείνη την περίοδο είναι εμπνευσμένα από αυτούς τους αγώνες και τους συνοδεύουν: ο «Δρόμος», ο «Στρατιώτης», το «Ακορντεόν», ο «Τρίτος Παγκόσμιος»… Η ιδεολογική του στράτευση στα ιδανικά του κομμουνισμού, η ευαισθησία του σε ό,τι αφορά τους ταπεινούς και τους καταφρονεμένους, η αλληλεγγύη του στους αγωνιζόμενους σε όλο τον κόσμο για ισότητα και αξιοπρέπεια βρίσκουν καλλιτεχνική έκφραση στα «Νέγρικα» σε ποίηση του Γιάννη Νεγρεπόντη, τα οποία παρουσιάζονται δύο ημέρες πριν τη δικτατορία, στη θρυλική συναυλία της ΕΦΕΕ (19 Απρίλη 1967). Τραγούδια που μιλούν για τον αγώνα επιβίωσης των μαύρων της Αμερικής και απαγορεύονται την περίοδο της χούντας, όπως και τα άλλα μέχρι τότε τραγούδια του…
Η συνεργασία του με τους Λευτέρη Παπαδόπουλο, Γιώργο Νταλάρα, Γιάννη Καλατζή κ.ά. γεννά τραγούδια που γίνονται επιτυχίες. Κυκλοφορεί τους δίσκους «Ο Σταθμός», «Θαλασσογραφίες» (και οι δύο σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου). Με το τραγούδι «Σεβάχ ο Θαλασσινός», κάνει την πρώτη του εμφάνιση ως ερμηνευτής και η μεγάλη επιτυχία του τον οδηγεί στην ερμηνεία και άλλων τραγουδιών του. Συνθέτει τη μουσική για την ταινία του Αλέξη Δαμιανού «Ευδοκία» και το «Να ‘χαμε τι να ‘χαμε». Παράλληλα, και πολλά κομμάτια που τα τραγουδά «σε φιλικό κύκλο» και δεν ακούγονται «ποτέ έξω από τους τέσσερις τοίχους μιας κάμαρας», όπως έλεγε. Ανάμεσά τους, ο «Τσε», ο «Μέρμηγκας», τα «Συρματοπλέγματα», το «Μη με ρωτάς». Στην περίοδο ’74 – ’76, ακολουθούν οι κύκλοι «Καλημέρα ήλιε», «Τα τραγούδια του δρόμου», «Τα τραγούδια μας». Τα τελευταία, σε στίχους του Φώντα Λάδη, είναι λαϊκά, πολιτικά τραγούδια, με αναφορές σε καυτά κοινωνικά προβλήματα, σε απεργίες και αγώνες της εργατικής τάξης, που ερμηνεύονται από τον Γ. Νταλάρα. Ανάμεσά τους, τα «Πάγωσε η τσιμινιέρα», «Λιώνουν τα νιάτα μας», «Το Δέντρο». Το 1979 κυκλοφόρησαν τα «Τραγούδια της Χαρούλας», με ερμηνεύτρια την Χαρούλα Αλεξίου, σε στίχους του Μανώλη Ρασούλη (τρία του Πυθαγόρα): «Τίποτα δεν πάει χαμένο», «Μες στο πλήθος», «Ολα σε θυμίζουν», «Γύφτισσα τον εβύζαξε» κ.ά. Ακολουθούν ο τελευταίος του δίσκος «Για μια μέρα ζωής» και μετά το θάνατό του τα «Γράμματα στην αγαπημένη», σε ποίηση Ναζίμ Χικμέτ.
Ο Μάνος Λοΐζος υπήρξε επίσης πρωτοπόρος συνδικαλιστής στο χώρο των δημιουργών του ελληνικού τραγουδιού. Πάλεψε με συνέπεια για τα πνευματικά τους δικαιώματα από τις δισκογραφικές εταιρείες και την κασετοπειρατεία μέσα από την ΕΜΣΕ (ήταν ο πρώτος πρόεδρος του σωματείου).
Ηταν 17 του Σεπτέμβρη του 1982… Από τη μακρινή Μόσχα ερχόταν η πικρή είδηση του θανάτου του Μάνου Λοΐζου , σκορπώντας απέραντη θλίψη στο λαό που τον αγάπησε και τον τραγούδησε, στους συντρόφους του, που πορεύονταν με τα τραγούδια του. Τριάντα τέσσερα χρόνια συμπληρώθηκαν χτες από τον πρόωρο, άδικο θάνατό του -στα 45 του μόλις χρόνια- που άφησε δυσαναπλήρωτο κενό στις καρδιές και τη μουσική μας. Η απώλεια πικρή. Είχε πολλά, πάμπολλα ακόμα να δώσει… Μοναδική παρηγοριά τα ακριβά τραγούδια του, μόνιμοι σύντροφοι των δικών μας ονείρων, των δικών μας οραμάτων, των δικών μας προσδοκιών. Για να μας θυμίζουν με δικό τους τρόπο, την ευθύνη που έχουμε για έναν καλύτερο κόσμο. Τα αγαπημένα τραγούδια του Μάνου Λοΐζου δεν έπαψαν ποτέ να συγκινούν, να εμπνέουν και να «ντύνουν» την καθημερινότητά μας, τις πιο τρυφερές, αλλά και τις πιο δύσκολες στιγμές μας. Ο ίδιος έχει τη δική του θέση βαθιά στη μνήμη μας, στην καρδιά μας. Πάντα γελαστός και νέος, προσιτός, ευαίσθητος, σύντροφος, φίλος. Ο Μάνος της Επανάστασης, της Ανθρωπιάς, της Αμφισβήτησης, της Καταγγελίας, του Ερωτα, της Μελωδίας είναι εδώ.
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ
