Απεργιακή κινητοποίηση εργαζομένων της «Walmart» στις ΗΠΑ
Στις αρχές του Δεκέμβρη, οι 27 εργαζόμενοι σε ένα κατάστημα «Starbucks» στο Μπάφαλο της Νέας Υόρκης έκαναν ψηφοφορία για την ίδρυση σωματείου. Με 19 ψήφους υπέρ, το πρώτο σωματείο σε κατάστημα της αλυσίδας, για πρώτη φορά μετά τη δεκαετία του 1980, ήταν γεγονός.
Οπως και σε κάθε χώρο δουλειάς, η ίδρυση ενός σωματείου δεν είναι εύκολη υπόθεση. Στην προκειμένη περίπτωση, η εταιρεία πραγματοποίησε μια εκστρατεία 4 μηνών για να πείσει τους εργαζόμενους να ψηφίσουν κατά της συγκρότησης σωματείου. Στην «καμπάνια» αυτή συνεργάστηκε με τη «Littler Mendelson», τη μεγαλύτερη νομική εταιρεία των ΗΠΑ στον τομέα των «κυνηγών συνδικαλισμού».
Υψηλόβαθμα στελέχη της πολυεθνικής, ακόμα και ο ιδρυτής της, πήγαν στην πόλη για να ασκήσουν πιέσεις, τόσο σε ατομικές όσο και σε ομαδικές συναντήσεις με εργαζόμενους. Εστειλαν εκβιαστικά μηνύματα, προχώρησαν ακόμα και σε προσωρινό κλείσιμο των καταστημάτων στην περιοχή, με πρόσχημα ότι έκαναν ανακαινίσεις1. Τέτοιο ήταν το μίσος τους για τη συλλογική οργάνωση των εργαζομένων και τέτοια η αποφασιστικότητά τους να την εμποδίσουν.
Η βιομηχανία «κυνηγών σωματείων»
Η βιομηχανία των «κυνηγών σωματείων» γιγαντώθηκε στις ΗΠΑ, από τη δεκαετία του 1950, όταν «σύμβουλοι» και δικηγορικές εταιρείες προσλαμβάνονταν από διάφορους επιχειρηματικούς ομίλους για να εμποδίσουν την ίδρυση σωματείων, ή να διαχειριστούν τις διαπραγματεύσεις με τα ήδη υπάρχοντα σωματεία για λογαριασμό των εργοδοτών.
Μια ανάλυση δεδομένων του αμερικανικού υπουργείου Εργασίας, από το «Ινστιτούτο Οικονομικής Πολιτικής», κατέδειξε πως οι εργοδότες στις ΗΠΑ δαπανούν σχεδόν 340 εκατ. δολάρια ετησίως σε εταιρείες συμβουλευτικής για «εκστρατείες ενάντια σε συνδικάτα».
Το ποσό αυτό έχει αυξηθεί τρομακτικά από την περίοδο 2014 – 2017, όταν εκτιμιόταν στα 100 εκατ. δολάρια περίπου. Βασιζόμενες σε έρευνες ή συνεντεύξεις εργαζομένων, οι εταιρείες αυτές συχνά παρέχουν τις λεγόμενες αξιολογήσεις «τρωτότητας συνδικαλισμού».
Αλλη έκθεση του ίδιου Ινστιτούτου δείχνει ότι η εργοδοσία επιστρατεύει ένα ευρύ φάσμα «νόμιμων» και παράνομων τακτικών για να περιορίσει το δικαίωμα στον συνδικαλισμό και τη συλλογική δράση.
Στο 41,5% όλων των εκλογών για την ίδρυση σωματείου (υπό την επίβλεψη και του Εθνικού Συμβουλίου Εργασιακών Σχέσεων – NLRB), οι εργοδότες παρέβησαν κάποιον ομοσπονδιακό νόμο προκειμένου να πιέσουν τους εργαζόμενους να ψηφίσουν «κατά».
Σε 1 από τις 5 τέτοιες περιπτώσεις, τουλάχιστον ένας εργαζόμενος απολύθηκε παράνομα για συνδικαλιστική δράση. «Οι εργοδότες κατηγορούνται για απειλές, συμμετοχή σε δραστηριότητες παρακολούθησης ή παρενόχληση εργαζομένων στο ένα τρίτο σχεδόν όλων των προεκλογικών εκστρατειών των συνδικάτων», σημειώνει η έρευνα2.
Νέα ψηφιακά όπλα στη φαρέτρα της εργοδοσίας
Σε προηγούμενες δεκαετίες, οι εταιρείες που παρείχαν υπηρεσίες «κυνηγών συνδικάτων» υποστήριζαν πως η επιτυχία τους βασίζεται στην αξιοποίηση της συμπεριφορικής επιστήμης και της βιομηχανικής ψυχολογίας, ως το «κλειδί» για την αξιολόγηση του «κινδύνου συνδικαλισμού» στους χώρους δουλειάς.
Στην πιο σύγχρονη εκδοχή τους, όμως, οι εταιρείες αυτές δίνουν έμφαση στην τεχνολογία και στο διαδίκτυο, ως εργαλεία προληπτικής καταστολής της συνδικαλιστικής δράσης και «φακελώματος» των εργαζομένων. Το οπλοστάσιο της εργοδοσίας ενισχύεται με την αξιοποίηση μαζικών δεδομένων, αλγορίθμων, ψηφιακής παρακολούθησης και άλλων τεχνολογικών εργαλείων. Ορισμένα χαρακτηριστικά παραδείγματα:
Οπως αποκαλύφθηκε τον Απρίλη του 2019, η εταιρεία «Wholefoods» είχε δημιουργήσει ειδικό διαδραστικό χάρτη για να «σημαδεύει» τις περιοχές των ΗΠΑ που διατηρεί καταστήματα και εντοπίζει τον «κίνδυνο συνδικαλιστικής δράσης»3.
Αντίστοιχο εργαλείο ανέπτυξε και η «Amazon», για να παρακολουθεί πιθανά «καυτά σημεία συνδικαλισμού» μέσω ενός υπολογισμού που βασίστηκε σε δεδομένα έρευνας εργαζομένων, στο χρονοδιάγραμμα της τελευταίας αύξησης των μισθών και δεκάδες άλλους παράγοντες.
Η «Facebook» ανέπτυξε ένα εργαλείο που επιτρέπει στις επιχειρήσεις να ενημερώνονται σε πραγματικό χρόνο κάθε φορά που ένας εργαζόμενος πληκτρολογεί τη λέξη «συνδικαλισμός», «συνδικάτο», κλειδώνοντάς τον στο «ραντάρ» της για τυχόν «παρενέργειες»4.
Ιστορίες κατασκοπείας σε βάρος εργαζομένων
Από τις πρώτες περιπτώσεις που αξιοποιήθηκε ο ψηφιακός χαφιεδισμός ήταν αυτή της «Walmart», που πλέον αριθμεί 2,3 εκατομμύρια εργαζόμενους σε όλο τον κόσμο5. Το φθινόπωρο του 2012, τα στελέχη του κολοσσού, που δραστηριοποιείται στο λιανεμπόριο, εντόπισαν το ενδεχόμενο οργάνωσης απεργίας τη μέρα της «Black Friday» στις ΗΠΑ.
Μέχρι τότε, η εταιρεία είχε ήδη επενδύσει σε μεθόδους αντιμετώπισης κάθε απόπειρας των εργαζομένων να συνδικαλιστούν. Ενα έγγραφο 49 σελίδων από το 1997, με τίτλο «Η εργαλειοθήκη του διευθυντή για να παραμείνουμε απαλλαγμένοι από σωματεία», ξεκινά ως εξής: «Ως μέλος της διοικητικής ομάδας της «Walmart», είστε η πρώτη μας γραμμή άμυνας κατά του συνδικαλισμού».
Ο «οδηγός» αυτός ζητά από τους διευθυντές «να παραμείνουν σε εγρήγορση για σημάδια χαμηλού ηθικού ή οργάνωσης μεταξύ των υπαλλήλων τους», να αντιμετωπίσουν τα αίτιά τους και να τα αναφέρουν.
Το 2012, ωστόσο, έκανε ένα βήμα πιο πέρα: Οι εργαζόμενοι που πρωτοστατούσαν στην οργάνωση της απεργίας, είχαν πραγματοποιήσει τον προηγούμενο χρόνο μια κινητοποίηση σε κατάστημα της εταιρείας, με συμμετοχή 97 συναδέλφων τους, διεκδικώντας μισθούς και αυξημένες παροχές, υγειονομική κάλυψη και ελευθερία λόγου στους χώρους εργασίας.
Η απειλή κρίθηκε τόσο σοβαρή ώστε η εργοδοσία αποφάσισε να συνάψει σύμβαση μεταξύ του «Κέντρου Αναλυτικής Ερευνας» που διέθετε, με επικεφαλής έναν πρώην αξιωματικό του FBI, και της υπηρεσίας συλλογής πληροφοριών της «Lockheed Martin», μιας από τις μεγαλύτερες εταιρείες πολεμικού εξοπλισμού, προκειμένου να παρακολουθεί τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης των εργαζομένων!
Το ψηφιακό «εργαλείο» που χρησιμοποιήθηκε, ήταν το «LM Wisdom», το οποίο αυτοσυστήνεται ως «ένα εργαλείο προγνωστικής ανάλυσης και τεχνολογίας μαζικών δεδομένων, που παρακολουθεί και αναλύει ταχέως μεταβαλλόμενα δεδομένα πληροφοριών ανοιχτού κώδικα (π.χ. τροφοδοσίες εφημερίδων και περιεχόμενο κοινωνικών μέσων). Αυτό το είδος περιεχομένου έχει τη δύναμη να υποκινεί οργανωμένα κινήματα, ταραχές και να επηρεάσει τα πολιτικά αποτελέσματα.
Το «Wisdom» μετατρέπει αυτά τα δεδομένα σε εφαρμόσιμη νοημοσύνη για τους πελάτες μας. Είναι τα μάτια και τα αυτιά σου στο διαδίκτυο. Οι αλγόριθμοι ανάλυσης υψηλής απόδοσης της «Wisdom» αναλύουν το περιεχόμενο σε σχεδόν πραγματικό χρόνο, διαχωρίζοντας τον θόρυβο από τις πληροφορίες υψηλής αξίας. Αποτυπώνει το πολιτισμικό πλαίσιο, τις τάσεις, το συναίσθημα και την επιρροή, δίνοντας στους πελάτες μας βαθύτερη επίγνωση της κατάστασης»…
Σταθερή «αξία» οι παραδοσιακοί χαφιέδες
Παράλληλα, η εργοδοσία συνέχισε και τις «παραδοσιακές» μεθόδους: Τα καταστήματά της ιεραρχήθηκαν με βάση τον «μεγαλύτερο κίνδυνο εργασιακής αναταραχής» και πραγματοποιήθηκαν επιπλέον «εκπαιδεύσεις» στους διευθυντές και ενημερωτικές συνεδρίες για τους εργαζόμενους.
Ενα από τα βίντεο που προβλήθηκαν στους χώρους εργασίας ανέφερε: «Η αλήθεια είναι ότι τα συνδικάτα είναι επιχειρήσεις πολλών εκατομμυρίων δολαρίων που βγάζουν τα χρήματά τους πείθοντας ανθρώπους όπως εσείς και εγώ να τους δώσουμε ένα μέρος των μισθών μας». Στους διευθυντές δόθηκε η εντολή «να αναφέρουν οποιαδήποτε ύποπτη ή/και πραγματική δραστηριότητα».
Μερικές από τις αναφορές των διευθυντών που βγήκαν στη δημοσιότητα είναι οι εξής:
«2.30 μ.μ., κατάστημα 5880: Ενας πελάτης άρχισε να μιλάει σε έναν ταμία για τις απεργίες στη «Walmart» αυτή την εβδομάδα και ο ταμίας απάντησε ότι ίσως θα έπρεπε να απεργήσει. Η AM (βοηθός διευθυντή) αισθάνεται ότι ο ταμίας αστειευόταν όταν έκανε το σχόλιο.
4.19 μ.μ., κατάστημα 3893: Τρεις συνεργάτες (σ.σ. έτσι κατονομάζει η εταιρεία τους εργαζόμενους) έκαναν σχόλια σχετικά με τις «απεργίες» σε άλλα καταστήματα στον επόπτη της μαναβικής. Ο επόπτης μοιράστηκε τη γνώμη του αλλά δεν δήλωσε τη φιλοσοφία μας. Θα το κάνει την επόμενη φορά που οι συνεργάτες θα είναι στη δουλειά».
Η τελευταία καταγραφή που δόθηκε στη δημοσιότητα, στις 15 Οκτώβρη του 2012, αναφέρει: «Ενας συνεργάτης ρώτησε τι θα συνέβαινε στους συνεργάτες αν απεργήσουν τη Μαύρη Παρασκευή».
Με το πάτημα ενός κουμπιού
Πλέον, για να αποκτήσει ένας εργοδότης τέτοιες δυνατότητες ψηφιακού χαφιεδισμού δεν χρειάζεται να προσλάβει εταιρείες σαν τη «Lockheed». Ο εντοπισμός εργαζομένων που είναι πιθανό να συνδικαλιστούν γίνεται πιο απλός, χάρη στην εντυπωσιακή αύξηση των ψηφιακών πλατφορμών που αναπτύσσουν εξελιγμένες μεθόδους για τη συλλογή και ανάλυση δεδομένων των εργαζομένων6.
Μια τέτοια πλατφόρμα, η «Perceptyx» (υποστηρίζει ότι χρησιμοποιείται από το 30% των εταιρειών που βρίσκονται στη λίστα των 100 του «Fortune»), προσφέρει έναν «δείκτη ευπάθειας συνδικαλισμού», που συνδυάζει 12 εκατ. απαντήσεις ερευνών από προηγούμενους πελάτες, έρευνες και πηγές που αφορούν τον κλάδο, περιοδικά και οργανισμούς, για να κάνει προβλέψεις.
Με τέτοια κριτήρια, η πλατφόρμα επιτρέπει στις εταιρείες να κατατάσσουν τους εργαζόμενους ανάλογα με τον «κίνδυνο» να συνδικαλιστούν. Οπως δήλωσε ο διευθυντής «ανθρώπινης ανάλυσης» της εταιρείας, με τη συγκεκριμένη πλατφόρμα οι εργοδότες μπορούν να πάρουν απαντήσεις σε ερωτήματα όπως «πόσοι εργαζόμενοι με υψηλές επιδόσεις, που βρίσκονται στην εταιρεία για δύο ή περισσότερα χρόνια, κινδυνεύουν από συνδικαλισμό».
Για την αξιολόγηση της «ευπάθειας στον συνδικαλισμό», το «Perceptyx» συνδυάζει απαντήσεις των εργαζομένων σε ερωτήσεις όπως: «Αισθάνομαι άνετα να συζητώ τις ανησυχίες με τον διευθυντή μου». «Ο μάνατζέρ μου αντιμετωπίζει τους υπαλλήλους με σεβασμό». «Συμμετέχω κατάλληλα σε αποφάσεις που επηρεάζουν το έργο μου». «Είμαι σε θέση να ισορροπώ την εργασία και την προσωπική μου ζωή». «Οταν κάνω εξαιρετική δουλειά, τα επιτεύγματά μου αναγνωρίζονται». «Είμαι ικανοποιημένος με τα οφέλη που παρέχει η εταιρεία μας» και «Πληρώνομαι δίκαια για τη συνεισφορά μου στην εταιρεία».
Μια άλλη πλατφόρμα, η «WorkTango», επιτρέπει στους πελάτες να δημιουργήσουν έρευνες με ερωτήσεις που αξιολογούν «υπόγεια» τις διαθέσεις των εργαζομένων απέναντι στα σωματεία, συνδυάζοντας και μια σειρά από άλλα δεδομένα. Ετσι, οι εργοδότες μπορούν να εξετάσουν εάν υπάρχουν τμήματα ή εργαζόμενοι που έχουν μεγαλύτερη τάση να συνδικαλίζονται.
* * *
Η επίθεση κράτους και εργοδοσίας στα συνδικαλιστικά δικαιώματα και τις ελευθερίες δεν είναι ούτε νέα ούτε περιορίζεται σε μονοπωλιακούς ομίλους, σαν αυτούς που αναφέρθηκαν παραπάνω. Η αξιοποίηση των τεράστιων δυνατοτήτων που δημιουργεί η εξέλιξη της επιστήμης και της τεχνολογίας, δίνει ακόμα πιο ισχυρά όπλα στα χέρια των εργοδοτών, τα κάνει ευρέως διαθέσιμα, ακριβώς γιατί στον καπιταλισμό η έρευνα και η τεχνολογία υποτάσσονται στις ανάγκες της κερδοφορίας του κεφαλαίου και όχι στη βελτίωση των όρων δουλειάς και ζωής των εργαζομένων.
Το γεγονός όμως ότι το κεφάλαιο δαπανά τόσους ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους για «να προλάβει το κακό», δείχνει πολλά για την ανησυχία του απέναντι στην οργανωμένη δύναμη των εργαζομένων, ακόμα και στις σημερινές συνθήκες, που τα ποσοστά των συνδικαλισμένων εργαζομένων παραμένουν χαμηλά (περίπου 11% στις ΗΠΑ) και στο συνδικαλιστικό κίνημα κυριαρχεί η γραμμή της ταξικής συνεργασίας.
Πηγές:
1.https://www.bbc.com/news/business-59588905
2.https://www.epi.org/publication/unlawful-employer-opposition-to-union-election-campaigns/
3.https://www.rizospastis.gr/story.do?id=10923318
4.https://www.rizospastis.gr/story.do?id=10829739
5.https://www.bloomberg.com/features/2015-walmart-union-surveillance/
6.https://onezero.medium.com/companies-are-using-employee-survey-data-to-predict-and-squash-union-organizing-a7e28a8c2158
Δ. Μ. (το άρθρο αναδημοσιεύεται από τον «Ριζοσπάστη του Σαββατοκύριακου»).
